واکاوی مضامین اجتماعی در شعر ایمن العتوم (مطالعۀ موردی ديوان «نبوءات الجائعین»)

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلفون

1 دانشيار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خليج فارس، بوشهر- ایران .

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه خليج فارس، بوشهر- ایران.

المستخلص

ادبیات، رابطة محکمی با اوضاع اجتماعی هر جامعه دارد. در رابطه میان ادبیات و اجتماع یک بازخورد دو طرفه تاثیر پذیری و تاثیر گذاری وجود دارد. در این میان شعر ارتباط تنگاتنگی با مضامین اجتماعی دارد و شاعر از شعر در جهت بیان مشکلات جامعه بهره برده است. این پژوهش در پی آن است که مضامین اجتماعی را در شعر ایمن العتوم بررسي كند. العتوم مانند هر شاعر دیگری از اوضاع اجتماعی زمان خویش تاثیر پذیرفته و مضامینی همچون فقر، عدالت­خواهي، وطن­گرایی، ظلم و خشونت در اشعار او به وضوح نمایان است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با تاکید بر مطالعات کتابخانه­ای و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بر آن است که دیدگاه شاعر را نسبت به اوضاع اجتماعی جامعه بررسی کند. نتایج پژوهش نشان می­دهد که نویسنده زاویای مختلف جامعة نابسامان را با زبانی برنده و دیدی در خور تحسین، بیان می­کند و شاعر به عنوان فردی اصلاح کننده؛ با بیان مضامین اجتماعی، وظیفه خود را در خدمت به همنوعان خود به خوبی ایفا می­کند و  خواستار احیای حقوق پایمال شده مردم و برقراری عدالت و دوری از ظلم و ستم و پرهیز از خشونت است.

الكلمات الرئيسية


عنوان المقالة [Persian]

واکاوی مضامین اجتماعی در شعر ایمن العتوم (مطالعۀ موردی ديوان «نبوءات الجائعین»)

المؤلفون [Persian]

  • رسول بلاوی 1
  • مهوش حیاتی 2
1 دانشيار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خليج فارس، بوشهر- ایران .
2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه خليج فارس، بوشهر- ایران.
المستخلص [Persian]

ادبیات، رابطة محکمی با اوضاع اجتماعی هر جامعه دارد. در رابطه میان ادبیات و اجتماع یک بازخورد دو طرفه تاثیر پذیری و تاثیر گذاری وجود دارد. در این میان شعر ارتباط تنگاتنگی با مضامین اجتماعی دارد و شاعر از شعر در جهت بیان مشکلات جامعه بهره برده است. این پژوهش در پی آن است که مضامین اجتماعی را در شعر ایمن العتوم بررسي كند. العتوم مانند هر شاعر دیگری از اوضاع اجتماعی زمان خویش تاثیر پذیرفته و مضامینی همچون فقر، عدالت­خواهي، وطن­گرایی، ظلم و خشونت در اشعار او به وضوح نمایان است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با تاکید بر مطالعات کتابخانه­ای و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا بر آن است که دیدگاه شاعر را نسبت به اوضاع اجتماعی جامعه بررسی کند. نتایج پژوهش نشان می­دهد که نویسنده زاویای مختلف جامعة نابسامان را با زبانی برنده و دیدی در خور تحسین، بیان می­کند و شاعر به عنوان فردی اصلاح کننده؛ با بیان مضامین اجتماعی، وظیفه خود را در خدمت به همنوعان خود به خوبی ایفا می­کند و  خواستار احیای حقوق پایمال شده مردم و برقراری عدالت و دوری از ظلم و ستم و پرهیز از خشونت است.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • ادبیات معاصر
  • شعر عربی
  • مضامین اجتماعی
  • ایمن العتوم
  • ديوان «نبوءات الجائعین»
منابع و مراجع
-ریتزر، جورج (1374)، نظریة جامعه شناسی در دوران معاصر .تهران: گلرنگ یکتا، ط 16.
-سرای­لو،­­ ثریا (1391هـ.ش)، فقر و غنا در شعر معروف رصافی، پایان­­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه سمنان و دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، ایران.
-شب­خیز، زهرا (1395هـ.ش)، بررسی مضامین اجتماعی در شعر عبدالرحمن شکری، پایان­­­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه قم و دانشکدۀ علوم انسانی، ایران.
-شریفی، جلیلة  (2019 م)، «دوانع الرفض و أنماطه عند الشاعر الأردنی أیمن العتوم»، مجله ذی قار، العدد 30: 240-271
-شریفی، جلیله (1397هـ.ش)، تجلیات الرفض في شعر أیمن العتوم، پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه خلیج فارس و دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، ایران.
-علوی محمدیان، سیده­ فاطمه (1397 هـ.ش)، نمودهای ادبیات پایداری در اشعار أیمن العتوم، پایان­نامةکارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، ایران.
-عمید، حسن(1348)، فرهنگ عمید. تهران: أشجع، ط 2.
-فولاد، حلیمه (1393هـ.ش)، مضامین اجتماعی در اشعار سعاد الصباح ، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکدۀ ترن، ایران.
- قرآن کریم
-مجدم، مینا (1398 هـ.ش)، بررسی مضامین اجتماعی درآثار نازک الملائکة، پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، ایران.
-مجیدی، حسن و سکینه، صارمی (1393هـ.ش)، بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی در ادبیات حیران و نیما یوشیج. مجلۀ تفسیر و تحلیل زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، شماره 20: 31-.169
-مصدق، سولماز (1395 هـ.ش)، بررسی مفهوم عدالت در ادبیات معاصربا بررسی اشعار نیما یوشیج، احمد شاملو و فروغ فرخزاد، پایان­نامة کارشناسی­ارشد، دانشگاه ارومیه و دانشکدۀ زبان و ادبیات فارسی، ایران.
- نهج البلاغه
-یداللّهی فارسانی، عباس(1440 م)، «الأنماط التراثیة في شعر أیمن العتوم دیوان خذنی إلی المسجد الأقصی نموذجاً»، آداب الکوفه، العدد 38: 505-625 .
-سمتی، محمد­مهدی و سمانه، نقوی (1391 هـ.ش)، «المضامین الاجتماعیة فی روایة «لیل و قضبان» لنجیب کیلانی».مجله بحوث اللغة العربیة وآدابها، العدد 7 :93-112.
-کواری،علی (2019 م)، «مظاهر أدب المقاومة في دیوان نبوءات الجائعین أیمن العتوم »، مجله الباحث، العدد: 33-58.
-­ماهوزی، زهرا، بلاوی، رسول و زارع، ناصر (1400 م)، «نقد جامعه شناختی رفتار داعش علیه زنان در رمان علی مائدة داعش». فصلنامۀ علمی نقد ادب معاصر عربی، شماره 22: 268-288.
-­نادری، مرثد و پیشوایی علوی، محسن (2021 م)، «روابط بینا متنی قرآن الکریم در شعر أیمن العتوم»، البحوث المشرة في المؤتمر الدولی القرآن الکریم و اللغة العربیة:423-450.
-یداللّهی فارسانی­، عباس (2019 م)، «الانزاح الدلالی في شعر أیمن العتوم دیوان خذنی إلی المسجد الأقصی نمودجاً». الأدب العربی، العدد 1: 174-194.