دراسة سوسيولوجية لرواية «غنيمت» في ضوء نظرية جورج لوکاتش

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلفون

1 أستاذة مساعدة في قسم اللغة العربية و آدابها بجامعة رازي

2 أستاذ قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة رازی

3 الماجیستر فی اللغة العربیة و آدابها

المستخلص

الدراسة السوسيولوجية للأعمال الأدبیّة تعدّ قراءة نقدیة جدیدة أرسی دعائمها الأدیب الاجتماعي و الفیلسوف الشهیر جورج لوکاتش. هذا و إنّ الروایة تتمیّز من بین القوالب الأدبیة بأنّها یمکن أن تخضع لدراسة اجتماعیة. و ذلک لاحتواءها علی طاقة تعبیریة هائلة لتصویر القضایا الاجتماعیة أصدق تصویر. و في السیاق ذاته أنّ المخرج و الکاتب الإیراني صادق کرمیار حاول خلال روایته الّتي سمّاها بـ "غنیمت" إعطاء صورة مقتضبة عن الأوضاع الاجتماعیة و السیاسیة و الثقافیة و الاقتصادیة الناجمة عن الحرب الناشبة بین الشعبین الإیراني و العراقي و کذلک الاحتلال الأمریکي للعراق. کما عمد الکاتب إلی الربط بین أبطال القصة و أحداث الحرب و الاحتلال بحیث یمکننا دراسة ما خلّفته ظروف الحرب علی أبطال القصة الذین یمثّلون مختلف فئات المجتمع. و أمّا هذا البحث فإنّه دراسة نقدیّة لروایة "غنیمت" و في إطار النقد الاجتماعي وفقاً للمسار النقدي الّذي رسم معالمه "لوکاتش" و اعتماداً علی المنهج النقد الاجتماعي الأدبي و من أبرز النتائج التي تفیدنا هذه الدراسة هي أنّ روایة "غنیمت" تعتبر عملاً ناجحاً من منظور النقد الاجتماعي وهي روایة تنطوي علی قصة خیالیة استمدّ الکاتب أحداثها وشخصیاتها من الواقع و أعطی القارئ صورة واضحة عن الظروف الاجتماعية المتأثرة بالحرب أو الاحتلال. والنتيجة تندرج في إطار سوسيولوجية الأدب وهي تقوم علی نظرية "لوکاتش" الّتي تؤکّد بأنّ هناک تأثيرا متبادلا وعضويا بین أحداث الرواية وأبطالها والواقع الذي نشأت فیه الرواية.

الكلمات الرئيسية


عنوان المقالة [Persian]

دراسة سوسيولوجية لرواية «غنيمت» في ضوء نظرية جورج لوکاتش

المؤلفون [Persian]

  • مریم رحمتی ترکاشوند 1
  • جهانگیر امیری 2
  • طاهره فلاحی 3
1 استاديار گروه زبان و ادبيات عربي دانشگاه رازي
2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی
3 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی
المستخلص [Persian]

بررسی اجتماعی آثار ادبی، شاخه‌ای جدید از شاخه‌های میان رشته‌ای است که توسط ادیب اجتماعی و فیلسوف بلند آوازة قرن بیستم جورج لوکاچ پایه‌گذاری گردیده است. رمان، یکی از انواع ادبی است که زمینة نقد اجتماعی در آن بیش از دیگر انواع ادبی فراهم است. چرا که رمان می‌تواند همة ابعاد و زوایای جامعه را به تصویر بکشد. کارگردان و رمان نویس ایرانی، صادق کرمیار، که بیشتر آثارش بر گرد مقاومت و پایداری دور می‌زند، در رمان "غنیمت" خود به آثار و تبعات ناگوار جنگ عراق علیه ایران و همچنین حملة آمریکا به عراق پرداخته است. وی در قالب داستانی که ماجراهایش را از واقعیت جنگ و نیز تخیل خود الهام گرفته، تجربه‌های قهرمانان قصه را با اوضاع اجتماعی حاکم بر جامعه پیوند زده و تصویری از درد و رنج دو ملت ایران و عراق در مقابل دیدگان خوانندگان به نمایش گذاشته است. مقالة حاضر با تکیه بر شیوة تحلیلی توصیفی به نقد اجتماعی رمان "غنیمت" اثر صادق کرمیار پرداخته و در پرتو اندیشه های نظریه پرداز مشهور لوکاچ به تحلیل و بررسی رمان عنیمت با رویکرد نقد اجتماعی پرداخته است. از مهمترین دستاوردهای این پژوهش، این است که کرمیار به خوبی توانسته با ایجاد ارتباط میان تجربه‌های شخصی خود ازدوران جنگ و درد و رنجی که بر دو ملت ایران و عراق رفته است، تصویری راستین و تاثیر‌گذار از آلام و مصائب جنگ به تصویر کشد.

الكلمات الرئيسية [Persian]

  • نقد اجتماعی
  • پیامدهای اجتماعی ناشی از جنگ
  • صادق کرمیار
  • رمان غنيمت